Cinsel ilişki sonucunda, hastalık taşıyan taraftan
diğer kişiye hastalık bulaştığı, toplumların binlerce yıldanberi fark etmiş
olduğu durumlardan birisidir. Günümüzde artık, cinsel temasla. 20'den fazla
infeksiyon hastalığının bulaşabildiği bilinmektedir. Cinsel ilişkiyle,
çeşitli bakteri, spiroket, virüs, mantar ve parazit infeksiyon etkenleri
bulaşabilmekte ve hastalık oluşturabilmektedirler.
Ş^mdi, cinsel temasla bulaşan hastalıkları kısaca
özetleyelim ve bunları teşhis etmek için, hangi laboratuvar yöntemlerini
kullanmakta olduğumuz konusunda bilgi verelim.
Cinsel temasla bulaşan başlıca infeksiyon
hastalıkları şunlardır:
1.
Gonore (Bel Soğukluğu)
Neısseriae gonorrhoea isimli bir bakterinin
bulaşması sonucu oiuşur. Genital organlardan akıntı belirgindir.
Laboratuvar tetkiki olarak, vaginal akıntı veya
üretral akıntıdan boyama yaparak, bu bakteriyi arıyoruz. Ayrıca,
akıntıdan kültür yaparak, Gonokok isimli bakteriyi tanıyoruz.
2.
Bakteriyel Vajinoz
Gardnerella vaginalis isimli
Dakterinin
bulaşması sonucu ortaya çıkmaktadır. Yine beyaz
renkli b>r akıntı ortaya çıkmaktadır. Laboratuvar tetkiki olarak, akıntıdan
boyama ve kültür yapmaktayız. Üreyen bakterilere ve boyamada elde
ettiğimiz mikroskopik bulgulara göre tanı koyuyoruz,
3.
Yumuşak Şankr (Yara)
Hemofilus o'ucrei isimli bakterinin bulaşması
sonucu ortaya çıkmaktadır. Cinsel böigede ülser şeklinde yara belirmektedir.
Laboratuvar tetkikleri olarak, bu yaralardan aldığımız örneklerin kültürü
ve mikroskopta boyalı incelemesi ile tanı koyuyoruz.
4.
Kasık Granülomu
Granüloma inguinale de denilmektedir. Bir bakter
etkendir. Genital bölgede, kasıklarda şişlikler ortaya çıkmaktadır.
Tan için, bu şişliklerden alınan parçalar
boyanmakta ve kültürleri yapılmakta, mikroskopik incelemeler
sonucunda adı konulmaktadır.
5.
Sifiliz (Frengi)
Treponema pallidum isimli bir spiroket tarafından
oluşturulur. Erken tanı önemlidir. Geç kalındığı takdirde, vücutta çeşitli iç
organlarda kalıcı hasarlar oluşturmaktadır. Özellikle kadınlarda, gebelik
döneminde bulaşırsa, bebekte kalıcı hasarlar oluşturubilmektedir.
Sifiliz tanısı için, laboratuvarımızda yapılan
tetkikler:
RPR
:
İlişkiden hemen 1-2 hafta sonra pozitifleşmektedir. Kısa sürede sonuç veren bir
testtir.
TPHA
:
Hastalığın başlangıcından 3-4 hafta sonra pozitifleşmektedir.
Ayrıca, ELISA yöntemiyle Sifiliz IgG ve Sifiliz
IgM isimli testieri de yapmaktayız.
6.
Lenfogranüloma Venereum
Chlamydia trachomatis isimli bir etkenin bulaşması sonucu ortaya çıkmaktadır.
Genital bölgede şişlikler ve akıntı ortaya çıkabilir. Tanıda kullandrğımız
testler:
Klamidya antijeni
aranması: Kadın veya erkekte vaginal veya üretral akıntıdan antijen araması yapmaktayız. Kısa sürede sonuç
alınmaktadır.
Klamidya antikoru
aranması: ELISA ile Klamidya IgG ve IgA araştırıyoruz. PCR demlen yöntemle ileri
araştırmalar da yapmaktayız.
7.
Nongonokoksik Üretrit
Mikoplazma ve Üroplazma isimli bakteriler tarafından oluşturulmaktadır.
Erkekte üretral akınt: ve idrar, kadında vaginal akıntı ve idrardan
Üreoplazma tanısı yapmaktayız. Ayrıca ELISA ile Mikoplazma IgG ve
IgM testleri yapmaktayız.
8.
Genital Herpes
Herpes virüsünün bulaşması nedeniyle onaya çıkmaktadır. Herpes-2 virüsü,
genital bölgeyi daha çok tutmaktadır. Ancak. Herpes-1 tipi virüs ile de bulaşma
olabilmektedir. Genita; bölgede Herpes virüsüne öze!, uçuk benzeri belirtiler
ortaya çıkmaktadır.
Laboratuvar tanısı olarak, ELISA yöntemiyle,
Herpes-1 virüsü için; Herpes-1 IgG ve IgM Herpes-2 virüsü
için, Herpes-2 IgG ve ıgM
(HSV-1 IgG, HSV-1 IgM, HSV-2 IgG. HSV-2 IgM)
isimli tetkikleri yapıyoruz.
Ayrıca PCR ve floresan antikor yöntemiyle antijen arama da yapılmaktadır.
9.
Genital Siğil
Human papilloma virüs (HPV)
isimli bir virüsün bulaşması sonucu onaya çıkmaktadır.
Tamda, daha çok PCR isimli teknik kullanılıyor.
Molluscum contagiosum
isimli virüs de, genitai bölgede siğil oluşumuna neden olmaktadır. Bunun tanısında da PCR isimli teknik
kullanılmaktadır.
10.
Hepatit B
Hepatit B'nin önemli bulaşma yollarından biri de cinsel ilişkidir.
İlişkiden ortalama 2-2.5 ay kadar sonra, hepatit B hastalığı geçirilmektedir.
Ancak, geçirenlerin yaklaşık üçte ikisi, belirgin olarak bir sarılık
oluşturmadığı için, geçiren kişiler hastalığı geçirmekte olduğunun farkına
varamamaktadırlar. Kendilerinin, uzun süren bir grıpal enfeksiyon geçirmekte
olduklarını düşünmektedirler.
11. Hepatit C Cinsel ilişkiyle bulaşabilmektedir. İlişkiden 4-8 hafta sonra
hastalık oluşmakta, ancak hastalananların %951en fazlası sararma biçiminde
belirti göstermediği için, virüsün bulaştığı kişiler hastalığı fark edememekte,
bir gripal infeksiyon geçirmekte olduklarını düşünmektedirler.- Tanı, ancak
laboratuvar testleriyle konulabilmektedir. Hepatit C tanısı için, EUSA ile
Anti-HCV ve PCR yöntemiyle HCV-RNA bakılmaktadır. Ülkemizde. 500.000'den fazla
insanın, hepatit C olduğu hesap edilmektedir.
12. Hepatit A ve Hepatit E Cinsel temas sırasında, taraflardan birisi aktif
olarak hepatit A veya hepatit E geçiriyorsa, diğer kişiye de bulaşma
olabilmektedir. Bu hastalıklar da çoğunlukla, belirgin olarak sarararak geç
rilmedikleri için, hastalanan kişilerin, A veya E hepatit geç rdiklerini
anlayabilmeleri oldukça zordur. Ancak. laboratuvar testleriyle tam
konulabilmektedir. Tanı için, laboratuvarda A hepatit için Anti-HAV IgG ve
Anti-HAV IgM, hepatit E için de HEV IgG ve HEV IgM ELISA testleri yapılmaktadır.
14. HIV- AIDS infeksiyonu İnsanlık tarihinin en ürkütücü infeksiyonlarından
birisidir. Dünyada şu anda, 50 milyon civarında insanın bu hastalığa yakalandığı
hesaplanmaktadır. En yaygın buluşma yolu, cinsel ilişkidir. Ülkemizde de. resmen
bilinen hasta sayısı 3000 civarında olup, gerçek sayının bunun kat kat üzerinde
olduğu düşünülmektedir. Şüpheli ilişkiden 10-15 gün sonra, eğer HIV buluşması
olmuşsa, kişilerin büyük çoğunluğunda, ateş, boğaz ağrısı, boyunda şişlikler
gibi belirtiler olmaktadır. Çoğunlukla bu belirtiler, bir gripal durum
geçirildiği sanılarak, üzerinde durulmayan belirtilerdir. Bu dönem 2-4 haftada
atlatılmaktadır. Ondan sonraki 6-10 yıl süren sessiz dönemde, hastanın önemli
bir yakınması olmamakta, kendisini iyi hissetmektedir ve bir hekime oaşvurma
gereksinimi de duymamaktadır. Ancak gerçekte bu dönemde hastalık ilerlemekte,
virüsler vücutta çoğalmaya devam etmekte ve vücudun savunma hücrelerini tahrip
ederek, tüketmeye devam etmektedirler. Son dönemde artık vücjdun savunma
hücreleri iyice azalmakta, vücudu çeşitli bakteri, virüs, mantar, parazitlerin
ve kanser hücrelerinin saldırılarına karşı koruyamaz hale gelmektedirler.
Bağışıklık sistemi çöken hastada, bu etkenlerin yerleşmesiyle, çeşitli
infeksiyonlar bir arada gelişmekte ve hastanın ölümüne neden olmaktadırlar.
Hastanın son döneminde görülen hastalıklar tablosuna. AIDS adı verilmektedir.
HIV AIDS tanısında kullandığımız laboratuvar testleri şunlardır: Anti-HIV 1+2:
HIV -1 ve HIV-2 virüsüne karşı oluşan antikorları gösteren tarama testidir.
Virüsün bulaştığı insanların, bulaştan sonraki hemen hemen tüm dönemlerinde
(bazı dönemler hariç) pozitiftir Şüpheli ilişkiden 1.5-2 ay sonra
oozitifleşmektedir. HIV p24 Antijen Testi: Hastalığın, virüsün bulaşmasından
sonraki ilk 15 günoen sonra, erken olarak sonuç verebilen bir testtir. Bu
dönemde henüz antikor testi pozitif hale gelmemiştir. HIV Doğrulama
(Konfirmasyon) Testi: Alt grup antikor cevapları ortaya konularak, tanının
doğrulanmasını sağlayan testtir. HIV RNA tayini: Virüse ait en önemli parça oiar
RNA tayini yapılmakta ve bu yolla, aynı zamanda vücutta virüsün miktarı da onaya
konulmaktadır.Verilen tedavi ile, virüs miktarının ne ölçüde değiştiğ; takip
edilmektedir.
15. Sitomegalovirüs (CMV) İnfeksiyonu İnsanlarda yaygın olarak
görülebilmektedir. Cinsel temasla da bulaşabilir. Latent adı verilen.sinsi,
gizli bir infeksiyon karakteri vardır. Gnpal infeksiyon benzeri bir seyir
gösterir. Tanıda kullandığımız laboratuvar testleri: CMV IgM: Yeni geçirilen
infeksiyonu gösterir. CMV IgG: Daha önceden geçirilmiş olan infeksiyonu
gösterir. CMV Avidite Testi: İnfeksiyonun. yakın dönemde mı, daha önceden mı
geçirildiğini gösterir. PCR ile CMV DNA: Virüsün en önemli parçası olan DNA'yı
gösterir. heli ilişkiden 1.5-2 ay sonra
oozitifleşmektedir. HIV p24 Antijen Testi: Hastalığın, virüsün bulaşmasından
sonraki ilk 15 günoen sonra, erken olarak sonuç verebilen bir testtir. Bu
dönemde henüz antikor testi pozitif hale gelmemiştir. HIV Doğrulama
(Konfirmasyon) Testi: Alt grup antikor cevapları ortaya konularak, tanının
doğrulanmasını sağlayan testtir. HIV RNA tayini: Virüse ait en önemli parça oiar
RNA tayini yapılmakta ve bu yolla, aynı zamanda vücutta virüsün miktarı da onaya
konulmaktadır.Verilen tedavi ile, virüs miktarının ne ölçüde değiştiğ; takip
edilmektedir.
15. Sitomegalovirüs (CMV) İnfeksiyonu İnsanlarda yaygın olarak
görülebilmektedir. Cinsel temasla da bulaşabilir. Latent adı verilen.sinsi,
gizli bir infeksiyon karakteri vardır. Gnpal infeksiyon benzeri bir seyir
gösterir. Tanıda kullandığımız laboratuvar testleri: CMV IgM: Yeni geçirilen
infeksiyonu gösterir. CMV IgG: Daha önceden geçirilmiş olan infeksiyonu
gösterir. CMV Avidite Testi: İnfeksiyonun. yakın dönemde mı, daha önceden mı
geçirildiğini gösterir. PCR ile CMV DNA: Virüsün en önemli parçası olan DNA'yı
gösterir.
16. Trikomonas İnfeksiyonu Bir parazitti*. Cinsel temasla bulaşabilir.
Kokulu akıntı, kaşıntı, ağrı görülebilir. Tanı için, akıntıdan mikro
21. Diğer Etkenler Yukarıda, cinse; temasla bulaşabılen başlıca infeksiyon
etkenleri belirtilmiştir. Bunlar dışında, daha seyrek de olsa, başka virüs,
bakten ve parazit infeksiyonlan da bulaşabilmektedir. Bunların da çoğunluğunun
tanısına yönelik, çeşitli laboratuvar tanı yöntemleri mevcuttur ve bunları
laboratuarlarımızda yaygın olarak kullanmaktayız. Daha geniş ve ileri bilgi,
laboratuvarlarımız uzmanlarından sağlanabilir.
|